Toshkent - Oʻzbekiston poytaxti
Toshkent - O'zbekiston Respublikasining poytaxti.
Koordinatalar: 41 daraja 16 daqiqa Shimoliy kenglik va 69 daraja 13 daqiqa Sharqiy uzunlik.
Toshkent respublikaning shimoliy-sharq qismida, Chirchiq daryosining vodiysida, dengiz sathidan 440-480 m balandlikda joylashgan. Toshkentning shimoliy-sharqida katta va kichik Chimyonning qorli tepalari, Tyan-Shanning tog' choqilari ko'rinadi
Toshkent tarixi miloddan avvalgi II asrdan boshlab turli nomlar ostida kuzatilgan: Shosh, Shoch, Binkent. Birinchi marta Toshkent nomi XI asrda Beruniy asarlarida qayd etilgan. 2009 yil 1-2 sentyabr kunlari Toshkent shahrida Toshkent shahrining 2200 yilligi nishonlandi.
XX asr boshlarida Toshkentda 200 mingga yaqin aholi (o'zbek, tatar, rus, yahudiy va boshqa millat vakillari) yashagan. Shaharda erkaklar gimnaziyasi, haqiqiy bilim yurti, kadet korpusi, ayollar gimnaziyasi, Mariinskiy 4-sinfli ayollar maktabi, xususiy ayollar progimnaziyasi, ikkita shahar 4-sinfli erkak maktablari, hunarmandchilik va texnik temir yo'l maktabi va cherkov maktablari kabi ta'lim muassasalari mavjud edi.
Tarixiy jihatdan shaharning shartli ravishda ikki qismga - eski va yangi shaharga bo'linishi. Eski shahar hunarmandchilik va savdo hayotining markazi bo'lgan va yangi shahar sanoat bo'lib, bog'lar, dalalar va yozgi uylar o'rnida shakllangan. 1930-1991 yillarda Toshkent sobiq SSSR tarkibida O'zbekiston SSRning poytaxti va Toshkent viloyatining viloyat markazi, 2 million kishigacha bo'lgan aholisi bo'yicha Sovet Ittifoqining to'rtinchi yirik shahri va maydoni bo'yicha ikkinchi. 1991-yil sentabrdan Toshkent mustaqil O'zbekistonning poytaxti va Toshkent viloyatining markazi hisoblanadi.
Toshkent gerbi
Hozirgi vaqtda Toshkent shahrining maydoni 2021-yil 27-avgustdagi oxirgi kengaytirilganligini hisobga olgan holda 434,67 km2 (434 670 gektar) ni tashkil etadi. Iyul holatiga koʻra Toshkent shahri aholisi 2023 yil 1 aprelga kelib 2 978 200 kishi, shundan 1 million 460 ming 800 nafari erkaklar, 1 million 517 ming 400 nafari ayollar.
Toshkent O'zbekiston Respublikasining siyosiy va iqtisodiy markazidir. Toshkent-Mustaqillik maydoniBu yerda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining qarorgohi, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi, Oliy Majlis Senati, Vazirlar Mahkamasi, xorijiy davlatlarning elchixonalari, jamoat tashkilotlari, shuningdek O'zbekiston Respublikasining barcha vazirlik va idoralarining bosh boshqarmalari joylashgan.
Toshkent bugungi kunda yirik sanoat markazidir. Respublikada ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning 20 foizi Toshkent shahriga to'g'ri keladi. Bu yerda respublikaning koʻplab yirik va o'rta korxonalari to'plangan. Toshkentda samolyotlar, paxta terish va paxta tozalash mashinalari, traktorlar, kompressorlar, ekskavatorlar, televizorlar va boshqalar ishlab chiqariladi.
Toshkent yirik temir yo'l tizimining, zich avtomobil va havo yo'llari tarmog'ining markazidir. Shahar transportining barcha turlari yaxshi rivojlangan. Toshkent metropolitenining bekatlari ajoyib bezaklari bilan ajralib turadi.
Toshkent yirik ilmiy markazdir. Fanlar akademiyasi va uning 40 dan ortiq tadqiqot institutlari, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi, Oʻzbekiston Badiiy akademiyasi , 40 dan ortiq oliy oʻquv yurtlari.
Toshkent shahri maʼmuriy jihatdan 12 tumanga boʻlinadi
-
Uchtepa tumani
-
maydoni 2 080 gektar yoki 28,08 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 295.3 ming kishi -
Bektemir tumani
-
maydoni 3 312 gektar yoki 33,12 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 56.8 ming kishi -
Mirzo-Ulug'bek tumani
-
maydoni 5 526,6 gektar yoki 55,27 km2
+ Ulug'bek shaharchasi 384 gektar yoki 3,84 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 324.9 ming kishi -
Mirobod tumani
-
maydoni 1 673 gektar yoki 16,73 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 150.1 ming kishi -
Sergeli tumani
-
maydoni 50 550 gektar yoki 50,55 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 163.8 ming kishi -
Olmazor (sobiq. Sobir Rahimov) tumani
-
maydoni 3 375 gektar yoki 33,75 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 397.1 ming kishi -
Chilonzor tumani
-
maydoni 3 053 gektar yoki 30,53 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 272.9 ming kishi -
Shayxontohur tumani
-
maydoni 2 691 gektar yoki 26,91 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 361,8 ming kishi -
Yunusobod tumani
-
maydoni 4 101 gektar yoki 41,01 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 369.5 ming kishi -
Yakkasaroy tumani
-
maydoni 1 399 gektar yoki 13,99 km2.
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 128.6 ming kishi -
Yashnobod (sobiq Xamza) tumani
-
maydoni 5 672 gektar yoki 56,72 km2..
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 293.0 ming kishi -
Yangixayot tumani
-
maydoni 4 419,6 gektar yoki 44,2 km2 -O'zR Prezidentining 11.11.20 yildagi 4888-sonli qaroriga muvofiq 2020 yil noyabr oyida tashkil etilgan..
Aholisi 2023 yil 1 aprel holatiga - 164.4 ming kishi
Toshkent xaritasi
Ehtimol, Sizni ham qiziqtiradi
НаOliy Majlis Senatining XVIII yalpi majlisida 2021-yil avgust oyida Toshkent viloyatining Zangiota, Yuqorichirchiq, O'rta Chirchiq va Qibray tumanlari hamda Toshkent shahrining Sergeli, Bektemir, Mirzo Ulug'bek va Yashnobod tumanlari, Toshkent viloyati va Toshkent shahri chegaralarini o'zgartirish masalasi ko'rib chiqildi.
Deputatlar quyidagi qarorlarni qabul qildilar:
Toshkent quyidagilar hisobidan kengaytiriladi:
- Zangiota tumanidagi: Chorbog', Belariq, Fayzli, Jaloyir, Nomdanak, Qumariq, Xonobod, Taraqqiyot, Qorasuv, Xonobod, Qo'shbegi, Sohibkor, Istiqlol va Nurafshon mahallalari 1 827,1 gektar maydonga ega bo'lib, ular Toshkent shahrining Sergeli tumani tarkibiga kiradi.
- Yuqorichirchiq tumanidagi: Gulbog' va Yik ota mahallalari umumiy maydoni 490 gektarga teng bo'lib, ular Toshkentning Bektemir tumani tarkibiga kiradi.
- O'rtachirchiq tumanidagi: Bektemir, Nurafshon, Namuna, Yangi hayot, Alisher Navoiy mahallalari, umumiy maydoni 1 134,2 gektarga teng bo'lib, ular ham Toshkentning Bektemir tumani tarkibiga kiradi.
- Qibray tumanidagi: Geofizika, Alisherobod, Chingeldi, Do'stlik, Taraqqiyot, Barkamol, Bog'ishamol, Vatanparvar, Amir Temur, Mevazor, Gulbog', Gulzor-1, Pastki yuz mahallalari umumiy maydoni 2 294,6 gektarga teng bo'lib, ular Toshkentning Mirzo Ulug'bek tumani tarkibiga kiradi.
- Qibray tumanidagi : Jarboshi, Tashisti, Ibrat, Mirishkor, Arg'in, Bahor, Chinor, Tovkentepa mahallalari umumiy maydoni 2 107,4 gektarga teng bo'lib, ular Toshkentning Yashnobod tumani tarkibiga kiradi.
Toshkentdan quyidagilar ketadi:
- Sergeli tumanidagi 33,8 gektar yer maydoni Zangiota tumaniga o'tadi
- Bektemir tumanidagi 137,5 gektar yer maydoni Yuqorichirchiq tumaniga o'tadi.
Toshkent viloyatidan Toshkent shahriga o'tadigan hududlarda 95 872 kishi (23 249 oila, 29 010 xonadon) istiqomat qiladi. Ushbu hududlarda 15 ta maktabgacha ta'lim muassasasi (2 025 o'rinli), 16 ta umumta'lim maktabi (8 756 o'rinli) va 6 ta oilaviy poliklinika faoliyat ko'rsatmoqda.